Інтэрв’ю першага намесніка БПЗ Юрыя Глушакова выданню “Беларускі Партызан”
- Ваша палітычная кар'ера (агульнанацыянальнага плана) апынулася як бліскучай, гэтак і хуткабежнай. Некалькі месяцаў напярэдадні прэзідэнцкай кампаніі 2010 года Вы правялі, што называецца, у святле юпітэраў, але атрымаўшы прыз самага сумленнага палітыка, сышлі ў цень. Як склаўся Ваша лёс пасля?
- Казаць аб "палітычнай кар'еры" я магу толькі ў двукоссях. Нават у краінах «развітой дэмакратыі» прафесія "палітык", на мой погляд, з'яўляецца вельмі спецыфічнай працай. Ва ўмовах Беларусі - удвая.
Мой удзел у прэзідэнцкай кампаніі 2010 года першапачаткова не насіла характару кар'ернага трампліна. Я прыняў удзел у гэтых квазівыборах не дзеля асабістага піяру або раскруткі. Але перш за ўсё для таго, што б паказаць людзям, што і сістэме бюракратычнага капіталізму «ад улады», і ультрарынкавай мадэлі ад "апазіцыі" ёсць альтэрнатыва - сацыяльна і экалагічна абароненае грамадства, сацыялізм XXI стагоддзя. Дарэчы кажучы, сёння ўрад рэалізуе шматлікія эканамічныя лозунгі ліберальна-апазіцыйных кандыдатаў.
Зараз я працую, працягваю, як і раней, займацца грамадскай дзейнасцю ў сваім рэгіёне.
- Ваша прызнанне, што Вы не сабралі 100 тысяч подпісаў для рэгістрацыі кандыдатам у прэзідэнты, дало Вам тытул самага сумленнага палітыка, але вядомасці не прынесла. Не пацвярджае ці гэта старую ісціну, што палітыка - справа брудная? Тым больш, у Беларусі эпохі кіравання Лукашэнкі.
- Палітыка адбываецца ад грэцкага "кіравання полісам" (горадам). Як эколаг, я за чысты горад, як сацыяліст - за чыстае, празрыстае кіраванне ім. Да штучна раздзьмутай вядомасці я не імкнуўся, хоць яна і не з'яўляецца самым брудным элементам у сучаснай палітыцы ...
- Як Вы прыйшлі да таго, каб у 2010 вылучацца кандыдатам у прэзідэнты? Мяркуючы па ўсім, такое рашэнне прынялі пасля адмовы лідэра руху "За Свабоду" і лідэра блока "Беларускі незалежніцкі блок" Аляксандра Мілінкевіча ісці ў прэзідэнты. Таму ад БНБ пайшлі ў прэзідэнты і Рыгор Кастусёў, і Алесь Міхалевіч, і Вы.
- Ніякім чынам мы не прымалі рашэнні з аглядкай на паводзіны лідэраў іншых блокаў і рухаў, тым больш правацэнтрысцкай накіраванасці. Першапачаткова наша партыя вырашыла ўдзельнічаць у выбарах менавіта для таго, што б скласці альтэрнатыву лібералам і кансерватарам. У ходзе наступных абмеркаванняў спыніліся на маёй кандыдатуры як на партыйным кандыдаце. Проста я меў некалькі больш вопыту ўдзелу ў выбарчых кампаніях, чым іншыя таварышы, у 2003-2007 гадах быў дэпутатам Гомельскага гарадскога Савета дэпутатаў.
- Вы не лічыце памылкай такі шматгаловы паход за прэзідэнцтвам?
- Не лічу. Па многіх прычынах “шматгаловая" кампанія атрымалася значна ярчэй і цікавей, чым папярэднія ёй "двухгаловыя" кампаніі. Гэта было відаць нават па колькасці людзей, якія прыходзілі і на сустрэчы з кандыдатамі, і якія з'явіліся потым на Плошчу. Кожны кандыдат прывёў сюды сваю групу электарату. У 2006 годзе такога не было.
На самай справе, тактыка "адзінага" кандыдата даволі спрэчная і можа працаваць толькі ў такім спрошчана арганізаваным грамадстве, як беларускае. На самай справе, інтарэсы розных сацыяльных груп заўсёды патрабуюць свайго непасрэднага прадстаўніцтва. Выбачайце, ну не можа кандыдат, які выступае ў падтрымку буйнога бізнесу, адначасова абараняць інтарэсы працоўных - як правіла, процілеглыя. Ці палітык, арыентаваны на замежныя або транснацыянальныя кампаніі, не стане на справе адстойваць інтарэсы мясцовых прадпрымальнікаў. Тэзіс ж аб тым, што спачатку "ўсталюем дэмакратыю", а потым разбярэмся - абстрактны. Пасля таго, як уся краіна будзе распрададзеная, "разбірацца" будзе позна ...
Таму я мяркую, што на мінулых прэзідэнцкіх выбарах палітычная арганізацыя беларускага грамадства і ўскладнілася, і гэта добра.
- Чаму дзевяць кандыдатаў апазіцыянераў не змаглі дамовіцца аб адзіным кандыдаце альбо зняцца з прэзідэнцкай гонкі?
- Па некалькіх прычынах. Па-першае - "крызіс вярхоў". Не адкрыю Амерыкі, калі скажу, што істотную ролю адыгралі асабістыя амбіцыі кандыдатаў і групавыя інтарэсы партый, якія іх вылучылі. Між іншым, у палітыцы - гэта рэч цалкам нармальная.
Па-другое, "крызіс нізоў" - многія выбаршчыкі таксама больш не хацелі бачыць толькі аднаго альтэрнатыўнага кандыдата. Тым больш, што абсалютна "адзінага" кандыдата ад апазіцыі па сутнасці ніколі і не было - у тым жа 2006 годзе на палітычнай сцэне таксама быў "дуэт" Мілінкевіч-Казулін.
Па-трэцяе - глабальны эканамічны крызіс. Не варта забываць, што выбары праходзілі менавіта на гэтым фоне. І фактар рэцэсіі, так ці інакш, але адбіваўся на пазіцыі Захаду. Калі ў 2006 годзе Еўропа, якая, як казаў Астап Бэндэр, "нам дапаможа", у даступных ёй формах пасылала сігнал беларускай апазіцыі пра неабходнасьць выхаду на "адзінага" кандыдата, то ў 2010 годзе яна, наколькі мне вядома, такіх пасланняў не рабіла. І больш за тое, пачала праводзіць палітыку так званага "дыялогу" з дзеючай уладай. Па сутнасці, апазіцыі далі звыклую ролю стваральнікаў "карцінкі" ...
-Пасля выхаду з прэзідэнцкай гонкі Вы заявілі: "Беларусь будзе іншая пасля гэтых выбараў, што адбудуцца сур'ёзныя змены, у тым ліку і ў палітычнай сферы". Ці маглі Вы прадставіць увесь маштаб падзення краіны пасля гэтай кампаніі?
- Я думаю, што я не памыліўся. Больш за тое, Беларуская партыя "Зялёныя" і Аргкамітэт Беларускага сацыяльнага руху "Разам!" папярэджвалі аб тым, у якім менавіта кірунку ў нашай краіне будуць адбывацца змены і да якіх сацыяльна-эканамічных наступстваў гэта можа прывесці.
Мы не прарокі - проста як левыя, ўжываем класічны аналіз ... Бо зусім не складана заўважыць, што кожную пяцігодку пасля прэзідэнцкіх выбараў наша краіна мяняецца. Проста большасць ангажаваных вядомым чынам аналітыкаў не жадаюць заўважаць агульную накіраванасць гэтых змен.
Успомніце Беларусь пасля 1994 года - у наяўнасці пачаліся сур'ёзныя трансфармацыі пасля хаатычнага "пераходнага перыяду" пачатку 90-х. Паступова выпрацоўваліся новыя правілы гульні, пачала ўсталёўвацца дзяржаўна-прыватная эканамічная сістэма, стабілізаваць якую і была заклікана прэзідэнцкая рэспубліка.
Пасля выбараў 2001 года сістэма бюракратычнага капіталізму канчаткова запрацавала, а пасля 2006 года ў ёй усё больш выразна выявіліся новыя тэндэнцыі - да жорсткай рынкавай палітыцы па рэцэптах МВФ.
Пасля 2010 года гэтыя нэаліберальныя акцэнты значна ўзмацніліся - менавіта лібералізацыі цэн, у сукупнасці з іншымі фактарамі, прывялі да незабыўнага абвалу нацыянальнай валюты вясной 2011 года. Між іншым, тая дэвальвацыя, значна ударыўшы па рэальнаму сектару, прывяла да вымання звышпрыбыткаў ў шэрагу сегментаў экспартных, гандлёва-пасрэдніцкіх і банкаўскіх галін. Пагадзіцеся, пасля 3-4 кратнага падзення пакупніцкай здольнасці насельніцтва ў 2011 годзе сапраўды можна казаць аб тым, што "ў краіне адбыліся сур'ёзныя змены".
Што тычыцца палітычных зменаў, то іх агульная накіраванасць, пачынаючы з устанаўлення прэзідэнцкай формай праўлення па Канстытуцыі 1994 года, і заканчваючы сённяшнім днём - абсалютна аналагічная зменам, што адбываюцца ў эканоміцы. Як ні дзіўна гэта прагучыць, але іх можна назваць адным словам - "дэсаветызацыя". У нас на змену нават фармальнай савецкай дэмакратыі прыходзіць аўтарытарная карпаратыўная дзяржава.
Падрыхтаваны ў гэтым годзе праект скасавання сельскіх і пасялковых Саветаў - як раз азначае працяг руху ў гэтым кірунку. Усе гэтыя меры аптымальна адпавядаюць інтарэсам беларускай наменклатуры ў новых рынкавых умовах.
З апошніх "ноу-хау" гэтай жа серыі - праславуты Дэкрэт № 9, у духу карпаратыўнай практыкі рынкавых "тыграў" Паўднёва-Усходняй Азіі штучна паніжальны кошт працы наёмных работнікаў цэлай галіны. Ёсць асцярогі, што вызначаная ў 2013 годзе маштабная "мадэрнізацыя" эканомікі можа быць зведзена беларускай бюракратыяй разам з дамарослым і "імпартных" неаліберальнага мэнэджментам да масавых скарачэнняў і далейшаму пагаршэння становішча работнікаў.
Насуперак шырока культывуецца ў апазіцыі міфу аб ледзь не "камуністычнай Беларусі" у нас сёння адбываецца поўны разрыў з сацыялістычнай ідэяй і практыкай. І ў сэнсе скасавання апошніх рэшткаў сацыяльных гарантый, і ідэалагічна. У прыватнасці, адбываецца імклівая клерикализация грамадства.
- Два гады наладжвання стасункаў з Еўрасаюзам - і на табе! - 19 снежня 2010 года беларускі рэжым пахаваў перспектыву еўрапейскага вектара. З тых часоў, падобна, сітуацыя толькі пагаршаецца ...
- Не думаю. Мне здаецца, што ў апошні час гульня на знешнепалітычным поле нават некалькі актывізавалася.. Справа ў тым, што бізнес краін Захаду ўжо даўно тысячамі нітак завязаны на Беларусь. І колькі б там не казалі пра "злачынны рэжым", камерцыйныя інтарэсы для іх - вышэй за ўсё. Таму млявапраяўны дыялог будзе працягвацца яшчэ вельмі доўга ...
- А Расія крок за крокам паглынае эканамічны суверэнітэт і не мае намеру адступаць. Як далёка ў сваіх імперскіх амбіцыях яна гатовая пайсці?
- Я падзяліў бы паняцці - Расія як вялікая і дружалюбная нам краіна, у братэрскім саюзе з якой мы выйгралі другую сусветную вайну і спынілі пагрозу амаль татальнага знішчэння беларусаў у складзе германскага рэйха, і расійскую алігархію. Апошняе сапраўды, як ненажэрная саранча ці ракавая пухліна, гатовая ўсё пажраць на сваім шляху. Менавіта гэта яна ўжо зрабіла і з расійскім народам, абяскровілі яго і ператварыўшы краіну ў "сыравінны прыдатак" прадаюць вуглевадародную сыравіну. Аднак імперскіх амбіцый у поўным сэнсе гэтага слова ў Расеі сёння няма. Сёння ў свеце існуюць значна больш уплывовыя імперыялістычныя сілы. Крывавыя трагедыі шэрагу краін Блізкага і Сярэдняга Усходу - таму сведчанне.
Глыбока перакананы, што пазбавіць нас ад пагроз "дружалюбнага" і недружалюбнага паглынання, адкуль бы яны не зыходзілі, можа толькі адмова ад логікі капіталізму якая нараджае варожасць і канкурэнцыю паміж людзьмі, краінамі і народамі. Спробы ж выдаць адну сучасную імперыю за нібыта больш "дэмакратычную" і "прававую", чым іншую, ўяўляюцца мне вышэйшай і вытанчаным праявай імперыялізму XXI стагоддзя. Проста сёння бомбы і танкі замяняюць інфармацыйныя вайны ў інтэрнэце, гуманітарныя пасылы і эканамічныя інтэрвенцыі.
Прэс-служба Беларускай Партыі Зялёных