Актывіст БПЗ Віктар Савіч пра айчынную гісторыю і перавагі (у тым ліку экалагічныя) падарожжа аўтастопам.
Жыццё кароткае, а так жадаецца пабываць у кожнай кропцы нашай зялёнай планеты, сустрэць світанак у Тадж-Махала, нацешыцца толькі што сваранай кавай ў недарагім кафэ ў Луўра ці прагуляцца па Пікадылі... Кожны з нас у дзяцінстве марыў стаць вандроўцам ці хоць бы мараком. Нажаль, жыццё ўносіць свае карэктывы і не ўсе зараз могуць дазволіць сабе рэгулярныя паездкі. Так і з'явіўся аўтастоп.
Напачатку XX стагоддзя, калі аўтамабіль пачаў свой шлях ад раскошы да сродку перасоўвання, у Злучаных Штатах сталі з'яўляцца людзі, якія вандруюць "на спадарожках". Іх колькасць хутка расла, так што з'явілася неабходнасць неяк назваць новую з'яву. Так і паўстала ангельскае слова "hitch-hike", "бясплатнае вандраванне на спадарожных машынах", ці проста "аўтаспын". У наш час ужо існуе чатыры парадку: аўтастоп першага парадку - гэта перасоўванні з дапамогай наземнага нярэйкавага транспарта (легкавыя і грузавыя аўтамабілі, аўтобусы), другі парадак - гэта чыгуначны транспарт, трэці - гэта так званы гідраспын (катэры, караблі, паромы), ну і чацвёрты выкарыстоўвае ў якасці спадарожак самалёты і шрубалёты.
Аўтастоп сёння гэты не проста бясплатны сродак перасоўвання, гэта яшчэ і ўзаемная выгада ўдзельнікаў: кіроўца атрымлівае спадарожніка, які пазбаўляе ад аднастайнасці дарогі і дазваляе не заснуць; пасажыр, у сваю чаргу, у нефармальным становішчы даязджае да месца прызначэння. Дадаем сюды масу эмоцый, якіх не дасць прагляд канала Discovery, новыя знаёмствы, дзясяткі прыгод, сотні фатаграфій і, вядома ж, незабыўныя ўспаміны...
З 60-х гадоў XX стагоддзя гэты спосаб перасоўвання дакаціўся і да краіны саветаў, дзе... атрымаў дзяржаўную падтрымку! Як гэта ні дзіўна, але савецкае кіраўніцтва адразу разгарнула прапаганду аўтастопу і прызнала яго «надзвычай зручнай і не патрабавальнай вялікіх фінансавых выдаткаў формаў актыўнага адпачынку і турызму». Але і гэта яшчэ не ўсё, партыя пайшла далей і афіцыйна ўзаконіла гэта дзейства: афіцыйным аўтастопшчыкам мог стаць любы грамадзянін, які дасягнуў шаснаццаці гадоў і зарэгістраваўся ў мясцовым турыстычным клубе, пасля чаго ён атрымліваў адмысловую кніжку з талонамі "Аўтастоп".
У 1967 году нават быў арганізаваны конкурс сярод кіроўцаў, якія падбіраюць пасажыраў. Пераможцы маглі атрымаць вельмі сур'ёзныя прызы: мотаролеры, тэлевізары, пыласосы і хатнюю мэблю. Падобныя конкурсы павінны былі стымуляваць кіроўцаў падбіраць галасуючых турыстаў. А рэспубліканскія рады па турызме, тым часам, вялі ўлік дасягненняў савецкіх аўтастопшчыкаў і выпускалі розную сімволіку ў выглядзе значкоў і вымпелаў. Быў нават распрацаваны афіцыйны знак прыналежнасці: упісаны ў круг трыкутнік, вяршыня якога была накіравана ўніз (па аналогіі з аварыйкай).
Але ўсё добрае калі-небудзь сканчаецца і ў сярэдзіне сямідзесятых гэты выгляд турызму выкрасляецца з афіцыйных спосабаў перасоўвання па краіне. Хутчэй за ўсё гэта было злучана з развіццём чыгуначнага і аўтобуснага транспарта: талон на пяцьсот кіламетраў для стопщика каштаваў усяго пяцьдзесят капеек. Такім чынам, дарога з Масквы да Кіева складала ўсяго толькі адзін рубель, а з Масквы да Ленінграда можна было абыйсціся і адным талонам. Прыкладна ў той жа час прапагандай пачала навязвацца выява аўтастопшчыка як кудлатага беспрацоўнага абадранца, які паразітуе на грамадстве.
Такая, нажаль, гэта выява і ў сучаснай Беларусі.
"Дзякуючы" такому іміджу, злавіць спадарожку на тэрыторыі нашай краіны становіцца ўсё складаней. Радзеюць, нажаль, і шэрагі аматараў такога перасоўвання. Але непаўторны шарм і рамантыка, уласцівыя аўтастопу заўсёды будуць прыцягваць усе новых і новых паслядоўнікаў.
Але не варта адчайвацца: дагэтуль патрапіць з любога абласнога цэнтра ў сталіцу хутчэй і, што немалаважна, прыемней на спадарожцы, чым на цягніку ці аўтобусе. Так што чапляем пару флікер, бяром заплечнік, кампляктуем яго парай зменных цёплых рэчаў, порхаўкай, аптэчкай, і картай (пажадана ламінаванай, каб не змакрэла), бяром з сабой сухпай і ліхтарык, па магчымасці намёт (тут справа не толькі ў яе наяўнасці, а таксама і ў вазе, бо ўзятыя з сабой у дарогу рэчы мусіць цягаць з сабой да самага вяртання), выходзім на трасу, падзяляемся кампаніямі па адным-два чалавекі (утрох і больш вельмі складана з'ехаць, бо нават у пустой машыне ёсць усяго толькі чатыры месцы) і адпраўляемся ў сваю маленькую прыгоду... Так, і не забудзьцеся ўзяць з сабой добры настрой: ён вам яшчэ не раз спатрэбіцца у дарозе.